Pazartesi günü Türkiye'de borsaların düşüşü dikkat çekti. Bu durumun ardındaki faktörleri inceleyerek, jeopolitik risklerin mi yoksa finansal risklerin mi varlık fiyatlamaları üzerinde daha etkili olduğunu değerlendirelim. Bu sorunun cevabı, orta ve uzun vadede portföylerimizin şeklini belirleyecek.

Kara Pazartesi de bunu gösterdi. Japonya kaynaklı Carry Trade'in darbesiyle başlayan Margin Call'lar altın pozisyonlarının da çözülmesine neden oldu. Altında yaşanan düşüşün en önemli sebebi buydu. Ancak VIX (Volatilite Endeksi) ne oldu, gözlerimize inanamadık. Yani aslında fiyatlanan jeopolitik riskti ve bundan sonra da ağırlıklı olarak böyle olacak gibi görünüyor. ABD'li yetkili “İran saldırılarına pazartesiden itibaren başlayabilir” dedi ve kara pazartesinin katalizörü oldu. Bu açıklama, Japon Merkez Bankası'nın hareketlerinden daha etkili sonuçlar doğurdu. Carry trade'deki darbe VIX'in bu kadar yükselmesine neden olmazdı.

Bu iki argüman arasında hangisinin daha önemli olduğuna dair bir ölçü de bizim ekonomimizdir. Başta sermaye piyasaları olmak üzere finans piyasalarımıza fazla ilgi yok, ancak Japon meselesini bahane edip jeopolitik riski fiyatlıyoruz. Ekonomimiz o kadar kırılgan ki, içeriden ve dışarıdan gelen her türlü olumsuzluk büyük sonuçlar doğuruyor. CDS'ler (Kredi Temerrüt Takasları) bir günde nasıl bozuldu yoksa bu kadar.

Küresel ve yerel ölçekte meselenin esas başını kaçırıyoruz. Esas sorun gelir dağılımındaki adaletsizlik. Pandemi sonrasında basılan parayı düşünün, bu para her yana dağıldı ve başta ülkemiz olmak üzere adaletsizliğin olduğu her ülkede zengin sayısında ve dolar milyoneri sayısında anormal artışlar oldu. Ancak ekonomik düzelme için paylaşımı adaletli yapmayı öneren yok, zenginden alan yok. Mevcut sistem, ekonominin düzelmesi için umudunu fakirin daha da fakirleşmesine bağlamış durumda. Mevcut dar gelirli sayısı da yetmiyor, yeni fakirler lazım. Orta sınıfı da aşağıya çekerek kendini kurtarmaya çalışıyor sistem. Oyunu kuran zengin taraf, her zaman olduğu gibi kendinden ödün vermiyor.

Sürdürülebilir olmayan bu düzende kendimizi koruyabilmemiz için güvenli limanlarda dolaşmak ve buralardaki varlık pozisyonunu artırmak şimdilik en mantıklı seçenek gibi görünüyor. Her şeyin gönlünüzce olması dileğiyle.